Ότι δηλαδή επίκειται εισβολή των Τούρκων. Παραμονή το έμαθες; Κων/νου: Ναι. Και μου λέει ότι ‘Θα έρθει ο άντρας μου να μας πάρει γιατί οι Τούρκοι θα κάνουν εισβολή’. Είχα μαζέψει και τα πράγματά μου όταν έφυγε η γυναίκα μου, τα είχα μπαουλιάσει αλλά δυστυχώς κάπου αμέλησα και δεν βρήκα κάποια μεταφορική να τα διώξω και μείνανε εκεί. Λοιπόν, αφού έμαθα την πληροφορία με το που πηγαίνουμε στην βάση και πηγαίνω στον υποδιοικητή τον Δούκα και του λέω ‘Κύριε υποδιοικητά…’ του λέω ‘…έμαθα αυτό και αυτό, ότι οι Τούρκοι θα κάνουν εισβολή’. Φαίνεται ότι πήγε μέσα το είπε στον διοικητή ειδοποιήσανε τα ραντάρ να τα βάλουν σε ενέργεια και άκουσα μετά ότι τα ραντάρ εντόπισαν…φαίνεται τα ραντάρ τα είχανε κλειστά; Πώς τα ραντάρ δεν είχανε δει τίποτα γρηγορότερα; Και είπαν τα ραντάρ ότι βλέπουνε πολλά πλοία σε κάποια απόσταση, δεν ξέρω. Αμέσως λοιπόν δεν ξέρω τι συνεννοήσεις έγιναν, αν πήρε τον Παπαγιάννη ο Παπαδάκης και λοιπά, πάντως φορτωθήκανε δύο φορτηγά, αν δεν κάνω λάθος όχι ένα, δύο φορτηγά πρέπει να ήτανε, με πυρομαχικά και πήγανε στην Κυρήνεια. Αυτό έσωσε τη βάση. Ή μάλλον τον κόσμο εκεί της Κυρήνειας που γράφτηκε στο βιβλίο. Αν δεν κάνω λάθος πρέπει να τα συνόδεψε αυτός ο Ζέρβας που πάντρεψα την κόρη του, δεν είμαι βέβαιος, δεν το θυμάμαι…το άκουσα δεν το είδα. Δηλαδή το έχω ακούσει ότι τα συνόδεψε εκείνος αλλά δεν το είδα με τα μάτια μου. -: Ποιος συνόδεψε είπες; Κων/νου: Τα φορτηγά που πήγαν τα πυρομαχικά στην Κυρήνεια πρέπει να τα συνόδεψε ο Ζέρβας ο σηματωρός, το άκουσα δεν το είδα με τα μάτια μου. Έτσι λοιπόν πάντως πήγαν τα πυρομαχικά και είχανε πυρομαχικά να αμυνθούνε οι άνθρωποι που ήτανε εκεί στο κλιμάκιο. Την άλλη μέρα το πρωί πράγματι είκοσι Ιουλίου γίνεται η εισβολή, συναγερμός το πρωί πρωί στα πυροβολεία, αυτός που είχε κάνει την αντιαεροπορική άμυνα της βάσεως του Χρυσούλη πρέπει να ήτανε πολύ έξυπνος αξιωματικός, είχε μία πάρα πολύ καλή διάταξη απ’ ότι είπανε…Και είχαμε λοιπόν συνεχείς αεροπορικές επιδρομές. Τα στοιχεία που έχετε πάρει στο βιβλίο σας, γιατί εσείς τα είδατε από κάποιο ημερολόγιο φαντάζομαι, το ημερολόγιο αυτό δεν γράφτηκε σωστά. Ή δεν σας δώσανε το κανονικό ημερολόγιο ή δεν γραφόντουσαν στο ημερολόγιο ή παραποιηθήκανε. -: Ποια στοιχεία είναι αυτά που παραποιήθηκαν; Κων/νου: Ορισμένα στοιχεία που αναφέρονται…, αυτά θα σας τα πω στη συνέχεια δηλαδή… Το πρώτο αεροπλάνο καταρχήν που έπεσε στην Κύπρο πρέπει να ήτανε αυτό που έριξε η βάση του Χρυσούλη. Δεν άκουσα από το ραδιόφωνο να ρίξανε πιο μπροστά. Ποτέ όμως κανένα αεροπλάνο που έριξε η βάση Χρυσούλη δεν ανακοινώθηκε από το ραδιόφωνο και αυτό έγινε σκόπιμα για να μην μας έχουνε στο μάτι και μας κάνουνε…και μας έχουνε σε συνεχή επιδρομή. Η βάση μας έριξε τέσσερα αεροπλάνα, όχι δύο που έχει αναφερθεί. Είχαμε συνεχείς αεροπορικές επιδρομές και φύγανε τόσα πυρομαχικά που αν ήταν μία ώρα ακόμα από την ανακωχή θα είχαμε σβήσει όλοι. -: Ποιος ήτανε επικεφαλής της άμυνας στη βάση; Κων/νου: Τώρα θα σας πω. Επικεφαλής της άμυνας βάσης ήταν ένας επικελευστής, Κασελούρης πρέπει να λεγότανε, Κασελούρης. Διοικητής, υποδιοικητής αξιωματικός ουδείς, πουθενά. -: Που ήτανε οι αξιωματικοί; Κων/νου: Στα δωμάτια ή στα γραφεία τους. Το κοντρόλ της βάσης έγινε από την ψυχή του Κασελούρη, ο οποίος έπρεπε να έχει παρασημοφορηθεί... και από τον Ζέρβα και τον Αθανασούλη που ήταν στον ασύρματο. -: Οι συνάδελφοι σου οι μόνιμοι υπαξιωματικοί; Κων/νου: Ναι, ναι. -: Ο Κασελούρης τι ειδικότητα; Κων/νου: Πυροβολητής. -: Και το μικρό του όνομα; Κων/νου: Γρηγόρης νομίζω. Λοιπόν φώναζε, γκάριζε να στέλνει πυρομαχικά σε όλα τα πυροβόλα – γιατί ήταν και πολλά τα πυροβόλα γύρω γύρω – και να έχει ομάδες και να στέλνουν πυρομαχικά. Κάπου κάπου έβλεπες τον Ντάνο να πηγαίνει στα συνεργεία μόνο, δεν ξέρω τι δουλειές είχε στα συνεργεία, κάτι…, μόνο για να πάει στα συνεργεία για να δει τι έγινε. Και την δεύτερη ημέρα, από την δεύτερη ημέρα έβλεπες κάπου κάπου και τον… πως τον λένε που έφυγε με την πλάκα…μισό λεπτό…αυτός που ήταν στον ΛΕΒΕΝΤΗ κυβερνήτης…και τον αποτάξανε…θα το θυμηθώ τώρα, θα σας πω....που είχε μπόφορς πάνω …ο ΛΕΒΕΝΤΗΣ η βάση του ήτανε κάτω στην Αμμόχωστο αλλά ήρθε… -: Ο Ταβλαρίδης; Κων/νου: Ο Ταβλαρίδης. Κάπου κάπου έβλεπες τον Ταβλαρίδη ο οποίος πήγαινε στο καράβι του έκανε μία επιθεώρηση και γύριζε και καθότανε πάνω στα δωμάτια των αξιωματικών. Συγνώμη ξέχασα να σας πω ένα πάρα πολύ βασικό, ερχόμαστε πίσω. Μισό λεπτό αυτό έγινε…όχι, όχι τώρα είναι, κάπου εδώ είναι η ιστορία με τον Ταβλαρίδη. Ο Ταβλαρίδης είχε πάει στην Πάφο…ναι, ναι είναι.. Την περίοδο ο Ταβλαρίδης…ο Ταβλαρίδης είναι ένας αξιωματικός, κατά την εκτίμησή μας εμάς που ήμασταν υπαξιωματικοί, ένας καλός άνθρωπος. Τώρα οι γνώσεις του τι ήταν σαν αξιωματικός είναι ένα άλλο θέμα. Έτσι λοιπόν αυτός είχε πάει εκεί στην Πάφο, η ιστορία είναι η γνωστή που έριξε κάπου…που του ζητήσανε να ρίξει κάπου και έσωσε κάποιο φρούριο δικό μας και λοιπά, τον διατάζανε… -: Ένα λεπτό. Κων/νου: Ναι. -: Στην Πάφο ο Ταβλαρίδης κατηγορείται ότι χτύπησε τον ραδιοφωνικό σταθμό εναντίον του Μακαρίου, στο πραξικόπημα. Κων/νου: Ναι. Δεν θυμάμαι πότε ήταν ο Μακάριος που έφυγε από εκεί που είχε κρυφτεί, πρέπει να ήτανε μετά στον πόλεμο... την περίοδο του πολέμου; Ο Ταβλαρίδης σε κάποια φάση, άκουγα από τον ασύρματο και του λέγανε ρίξε…είχαμε ακούσει ότι βρέθηκε ο Μακάριος, ανακαλύψανε τον Μακάριο που έφευγε με ένα ελικόπτερο και του λέγανε ρίξε και ο Ταβλαρίδης φαίνεται ότι δεν έριχνε, ‘Ρίξε’ του φωνάζανε από τα μεγάφωνα και ακουγότανε από τα μεγάφωνα γιατί τα μεγάφωνα ήτανε ανοιχτά για να ακούμε ότι μας έλεγε η αεροπορία…ναι, ήτανε στον πόλεμο, ναι στον πόλεμο – δεν θυμάμαι σε ποια φάση έγινε ακριβώς ποια μέρα ήτανε αυτό. Μας έλεγε η αεροπορία από πάνω, ο γαμπρός που στεφάνωσα και λοιπά ήταν πάνω στο βουνό και την άλλη κοπέλα του Ζέρβα παντρεύτηκε έναν άλλο πάλι επισμηνία που ήταν και εκείνος εκεί πάνω και οι δύο γαμπροί αεροπόροι… -: Εννοείς από τα ραντάρ; Κων/νου: Ναι από τα ραντάρ και είχανε ανοιχτά τα μεγάφωνα του ασυρμάτου και ότι ελέγετο πλέον μέσ’ τον ασύρματο το ακούγαμε όλοι. Έτσι λοιπόν διατάχτηκε δυο τρεις τέσσερις φορές δυνατά ο Ταβλαρίδης να ρίξει και δεν έριχνε. Τώρα λένε…διάβασα ότι ήτανε στον ραδιοφωνικό σταθμό, εμείς ακούσαμε ότι…είχαμε ακούσει εκεί ότι του λέγανε να ρίξει στο ελικόπτερο του Μακαρίου γιατί ακούσαμε μετά ‘Τώρα έφυγε’ λέει, ακούσαμε κάποιον και λέει ‘Τώρα έφυγε’. Και μάλλον πρέπει να έριξε αφού είχε φύγει το ελικόπτερο, τώρα πως δεν έχει αναφερθεί αυτό; Εμείς αυτό καταλάβαμε και αυτό ελέχθη μετά μεταξύ μας. -: Αυτά όμως όχι στην εισβολή των Τούρκων. Αυτά πρέπει να γίνανε στο πραξικόπημα κατά του Μακαρίου όταν έφυγε ο Μακάριος και περνώντας από την Πάφο σταμάτησε στον ραδιοφωνικό σταθμό και έκανε… Κων/νου: Δεν το θυμάμαι ποια ακριβώς περίοδο ήτανε, πάντως του λέγανε ρίξε και δεν έριχνε, μετά ίσως να έριξε μετά από τρεις τέσσερις επίμονες εντολές…τώρα εάν είχε συνδεθεί…τώρα ποιος έριχνε…μήπως είχαν συνδέσει τον Παπαγιάννη και έλεγε…δεν ξέρω. Γιατί η φωνή δεν ήταν κάποιου που ήταν από εκεί μέσα, που γνωρίζαμε τις φωνές. Αυτό έτσι για τον Ταβλαρίδη που σας είπα. Σας είπα πότε τον βλέπαμε κάποτε να πηγαίνει μόνο στο καράβι του και να έρχεται. Τι μας χρησίμευσε ο ΛΕΒΕΝΤΗΣ που ήρθε μέσα…; Μας χρησίμευσε διότι είχε μπόφορς και το μπόφορς έριχνε πιο μακριά και όταν πηγαίνανε τα βλήματα πάνω βγάζαν έναν καπνό. Έτσι λοιπόν όταν ερχόταν ένα αεροπλάνο, ο ΛΕΒΕΝΤΗΣ μας γλίτωσε και μας φτάσανε τα πυρομαχικά, διότι με το που βλέπανε τα αεροπλάνα ότι ρίχνει το μπόφορς φεύγανε τις πιο πολλές φορές, όσες μπορούσανε, οπότε τα μπράουνιγκ και τα έρλιγκον δε ρίχνανε και γλιτώναμε τα πυρομαχικά. Την τρίτη μέρα…, αυτό γινότανε, εγώ το βράδυ ήμουνα στον προβολέα τον μεγάλο απάνω, η βάρδια μου ήτανε στον προβολέα για την νύχτα και την ημέρα καθόμουνα στο πρώτο μπροστά από το (…) ήτανε το πρώτο πυροβόλο, ήτανε το νούμερο ένα που λέγανε, μαζί με τον συνάδελφο μου τον Γκίκα. Λοιπόν την τρίτη ημέρα πρωί πρωί…, ενώ τα αεροπλάνα ξέραμε ότι έρχονταν από αυτή την διεύθυνση, από την άλλη, την τρίτη ημέρα μας ήρθανε τελείως από την πλευρά του ηλίου δύο αεροπλάνα και πολύ χαμηλά στη θάλασσα, ποτέ δεν είχαμε δει τα Τούρκικα αεροπλάνα. Ελέχθη… υποθέσανε πολλοί ότι αυτά τα δύο αεροπλάνα πρέπει να ήτανε Εγγλέζικα. Δεν μπορώ να το αποδείξω. Ήρθανε τελείως από τη θάλασσα…μας ειδοποίησε το ραντάρ, φωνάζανε τα μεγάφωνα, αρχίσανε και ρίξανε τα πυροβόλα, έφυγε. Όλες αυτές τις ημέρες δεν άκουγες τα αεροπλάνα από πού έρχονται, γιατί είχε πιάσει μία καταχνιά, μια ασπρίλα, τον ουρανό – δεν έβρισκε ουρανό – από τα καυσαέρια ήτανε, δεν ξέρω από την ζέστη ήτανε και ακούγαμε μία γενική βουή. Αφού ρίξαμε και έφυγε το αεροπλάνο μείναμε ήσυχοι. Ακούει το ραντάρ…μας ακούνε εμάς που πλέον ησυχάσαμε κάτω, αυτοί έχουνε δει ότι έρχεται και δεύτερο αεροπλάνο από πίσω και αγωνιωδώς τελευταία στιγμή, με αγωνία, ΄΄ερχεται και δεύτερο΄ και αρχίσανε και ρίξανε τα πυροβόλα… -: Σας φωνάξανε ότι έρχεται και δεύτερο αεροπλάνο από το ραντάρ η αεροπορία; Κων/νου: Ναι. Και αυτό χαμηλά από τη θάλασσα, ξεστράτισε στη θάλασσα. Με το που ρίξανε τα αεροπλάνα φαίνεται ότι αυτό πήρε ύψος, αυτά είναι εκατοστά του δευτερολέπτου τώρα και πέρασε ένας πύραυλος, ο οποίος πέρασε ξυστά από πάνω μας. Τώρα θα πέρασε τέσσερα μέτρα πάνω από το κεφάλι μας, μας πήρε ο αέρας και προχώρησε και έπεσε σε μια απόσταση τώρα από εκεί που καθόμασταν εμείς εκατό μέτρα, ακριβώς έξω από το συρματόπλεγμα και έκανε μία πάρα πολύ μεγάλη τρύπα. Δηλαδή ήμασταν ξεγραμμένοι, γιατί εκεί ακριβώς που πέρναγε και θα έριχνε ήταν και διακόσια βαρέλια πετρέλαια, βενζίνες. Έτσι γλιτώσαμε. Έρχεται το απόγευμα, είχαμε πυρομαχικά τώρα πολύ λίγα…για μια ώρα, ευτυχώς έγινε η ανακωχή. Έχουνε έρθει στη βάση μέσα κύριε Κακαρά χιλιάδες άτομα Κύπριοι, ενώ δεν ανήκουν στην επιστράτευση στο Ναυτικό ήτανε, στον Στρατό, ήρθανε και καθίσανε στην βάση και δώσανε τα φύλλα πορείας. -: Για να επιστρατευτούν δηλαδή, για να πολεμήσουν; Κων/νου: Ναι. Ήρθανε για την βάση. -: Για να βοηθήσουν στην βάση; Κων/νου: Για να μην πολεμήσουν. -: Άρα Δημήτρη ήρθανε αυτοί οι Κύπριοι στη βάση όχι για να πολεμήσουν;… Κων/νου: Για να μην πάνε στον Στρατό ξηράς και πολεμήσουν και ήρθανε εδώ στην βάση για να πούνε ότι εμείς καταταγήκαμε οπότε ήμαστε εντάξει. Λοιπόν όλο το τριήμερο η δουλειά τους ήτανε με τα αγροτικά να πηγαίνουν έξω να γεμίζουνε καρπούζια και να τρώνε καρπούζια. Λέμε τώρα για χίλια πεντακόσια άτομα, μεγάλο αριθμό. Βρώμισε η βάση από τις καρπουζόφλουδες. Μόλις τελείωσε το τριήμερο αρχίσανε…βλέπουμε ομάδες ομάδες και κάτι συνομωσίες. Λοιπόν… -: Εννοείς συζητούσαν μεταξύ τους; Κων/νου: Συζητούσαν μεταξύ τους και ένας ναύτης Κύπριος, γιατί εμείς είχαμε…οι υπαξιωματικοί συνήθως είχαμε καλές επαφές με τους ναύτες και μας είπε ότι ‘Οι Κύπριοι θέλουνε να σας μαχαιρώσουνε’. Λοιπόν φαινόντουσαν οι κινήσεις τους…δεν φαινόντουσαν καλές, ομάδες ομάδες. Αυτό το μεταφέραμε, δεν θυμάμαι στον υποδιοικητή ήτανε… -: Ποιος ήτανε υποδιοικητής; Κων/νου: Ήτανε ο Δούκας. Ο Δούκας ναι. -: Διοικητής; Κων/νου: Ο Ανέστης ο Παπαδάκης. -: Ο Παπαδάκης. Κων/νου: Ναι ο οποίος… -: Δημήτρη να ξεκαθαρίσουμε ένα σημείο. Το ρόλο των αξιωματικών στην διάρκεια των βομβαρδισμών. Εννοείς ότι ο Κασελούρης είχε ουσιαστικά την διεύθυνση της άμυνας της βάσης σε όλο… Κων/νου: Ο Κασελούρης ήτανε διοικητής, υποδιοικητής, πυράρχης, ότι θέλετε. Διοικητή δεν είχαμε, ούτε υποδιοικητή είχαμε, ούτε αξιωματικούς είχαμε. -: Ήτανε εξαφανισμένοι. Κων/νου: Εκτός από τον Ντάνο για τα συνεργεία και τον Κανδαλέπα για το καράβι. Δεν πάτησε αξιωματικός σε ένα πυροβόλο, να πάει να καθίσει με έναν άνθρωπο. -: Έπρεπε να έρχονται αυτοί στα πυροβόλα; Κων/νου: Γιατί να μην πάνε; Υποτίθεται τι θα κάνανε; (…) στα καράβια… -: Υπονοείς ότι φοβόντουσαν και δεν βγαίνανε από τα κτήρια; Κων/νου: Φοβόντουσαν…καταλάβανε τι κακό κάνανε και απελπιστήκανε; Τι να πω; Πάντως δεν ήτανε στάση αξιωματικών. -: Και αυτοί ήτανε ο Παπαδάκης, Δούκας… Κων/νου: Δούκας…ποιος ήτανε; Μετά ήτανε…μισό λεπτό…ο Κανδαλέπας και Τσαταλός ήτανε μέσα… -: Ο Ντάνος; Κων/νου: Ο Ντάνος, ο…αυτός με τα αυτοκίνητα…ο ανθυποπλοίαρχος που τον κατηγορήσανε και για ένα περίστροφο αλλά δεν το είχε πάρει, ήτανε καλός, -: Ο Αρμενιάκος. Κων/νου: Ο Αρμενιάκος ναι και κανένας άλλος. Λοιπόν κλείστε το λιγάκι. ....................... -: Δημήτρη πες μου κάτι για τον Γκίκα που του δώσανε κάποιο δώρο εκεί και στη συνέχεια υπέστη στην Ελλάδα και στασιμότητα και λοιπά. Κων/νου: Ούτε ο Γκίκας ούτε ο άλλος που πήρε το καλάμι του ψαρέματος κάνανε τίποτα ή τα πήρανε. Τώρα από πού τα είχανε αυτά, από πού τα είχε ο Παπαγιάννης…; Δεν ξέραμε. Του δώσανε ένα ευτελές πράγμα των πέντε ευρώ το πολύ, το πήρε. Ήρθε όμως μετά ένας συνάδελφος Σπανουδάκης δικός μας μηχανικός όταν είχαμε γυρίσει στην Ελλάδα, δημοσίευσε σε κάποια εφημερίδα ότι αυτοί πήγανε σε κάποια σπίτια και κάνανε εφόδους και κλέψανε πράγματα και λοιπά. -: Ο Ντάνος ξέρεις εάν είχε πάει με τον Παπαγιάννη σε αυτό το σπίτι του Αζήνα; Κων/νου: Όχι, όχι. Δεν είχε πάει. Ο Ντάνος δεν είχε πάει ποτέ με τον Παπαγιάννη πουθενά. -: Κάτι τώρα Δημήτρη για τον Κανδαλέπα και τον Τσαταλό. Υπάρχει μια θολούρα γύρω από τα…τουλάχιστον τα επίσημα στοιχεία από τις ΕΔΕ για το ποια ήτανε η συμπεριφορά τους όταν η τορπιλάκατοι προσγειαλώθηκαν… Κων/νου: Εγώ, το βράδυ όταν… -: Θέλεις να πεις καταρχήν το τι γνωρίζεις για αυτό το πράγμα; Κων/νου: Ναι, ναι θα σας πω. Όταν γύρισα στη βάση και μετέφερα την πληροφορία ότι θα γίνει εισβολή, διατάξανε δύο φορτηγά να πάνε πυρομαχικά στην Κυρήνεια και τις δύο τορπιλακάτους του Ντάνου και του Τσαταλού να φύγουνε να πάνε να ενωθούνε με τις τορπιλακάτους του Τσομάκη και…ποιος άλλος…και οι άλλες που ήτανε στην Κυρήνεια, άλλωστε και αυτός ήτανε ο σκοπός των τορπιλακάτων, για να αμυνθούμε έναντι των Τούρκων. Όμως όταν ξεκινήσανε μάθαμε μετά ότι πέσανε έξω σε κάτι βράχια, κάπου έγινε λάθος…κάτι…κάτι έγινε και πέσανε στα βράχια. Τους κλείσανε μέσα…δεν ξέρουμε τώρα πως…από βλάβη πέσανε, δεν ξέρω πως πέσανε… -: Αυτό έγινε πριν καν αρχίσει η εισβολή των Τούρκων; Κων/νου: Ναι βέβαια, πριν καν αρχίσει. Την παραμονή το βράδυ. Πέσανε στα βράχια και μετά τους κλείσανε για να τους πάνε Ναυτοδικείο. Και μείνανε όλες τις μέρες του πολέμου αυτοί ήτανε κλεισμένοι στα δωμάτια τους και μάλιστα περιορισμένοι. Γιατί…λέγανε…άκουσα μετά ότι θα κάνουνε κάποια ΕΔΕ για να τους πάνε Ναυτοδικείο. Τώρα τι έγινε; Δεν πήρα είδηση σε αυτά τα πράγματα. Μετά όμως που τελείωσε η πρώτη φάση του πολέμου μείνανε στη βάση. Τώρα φαίνεται ότι κάποια ζημιά είχε γίνει στις μηχανές, δεν ξέρω τι είχε γίνει και ότι δεν είχανε ευθύνη απ’ ότι φάνηκε δηλαδή από τα γεγονότα μετά. Τώρα τι έγινε στην πραγματικότητα δεν ξέρω. Αυτό που ξέρω είναι ότι πέσανε στα βράχια. Έτσι λοιπόν αφού τελείωσε η πρώτη περίοδος και φτάνουμε στο σημείο που σας είχα πει ότι οι Κύπριοι θέλανε να μας μαχαιρώσουνε, παρακαλούσε ο…φεύγει ο Παπαγιάννης αμέσως μετά, τον καθαιρέσανε και έφυγε από ΑΓΕΕΦ και πήγε ο…ο Παπαδάκης έφυγε και πήγε ΓΕΕΦ στο διάστημα μετά, και έμεινε ο Δούκας πλέον από υποδιοικητής έγινε διοικητής. Δεν θυμάμαι τώρα ακριβώς αν ήτανε ακόμα ο Παπαδάκης ή όταν παρέλαβε ο Δούκας, γινόντουσαν συνεννοήσεις με τη Λευκωσία να … Ήμαστε λοιπόν, γινόντουσαν συνεννοήσεις με την Λευκωσία να τους δώσουνε τα φύλλα πορείας της επιστράτευσης και να φύγουνε μέσα από τη βάση. Δεν είχε λήξει όμως η επιστράτευση και δεν μπορούσανε να υπογραφούνε . -: Εννοείς για τους χίλιους τόσους Κύπριους… Κων/νου: Ναι για τους επιπλέον. Εμείς όμως δεν μπορούσαμε να κάνουμε από μόνοι μας γιατί εκεί στην Κύπρο υπαγόμασταν στον Στρατό ξηράς. Δεν ξέρω όμως…αυτό κράτησε καμιά μέρα δύο και κάπου ατύπως δόθηκε εντολή χωρίς να έχει λήξει η επιστράτευση και τους θεωρήσανε τα φύλλα επιστράτευσης και φύγανε. -: Οι χίλιοι τόσοι… Κων/νου: Και έτσι λοιπόν ελευθερώθηκε η βάση από αυτούς και μείναμε αυτοί που ήμασταν οι κανονικοί της βάσης. Περνούνε οι μέρες λοιπόν τώρα, εγώ βλέπω ότι πλέον στην Κύπρο δεν θα μείνω, πηγαίνω σπίτι κάποιες μέρες μπαουλιάζω τα πράγματα με σκοπό να τα στείλω στην Ελλάδα, δυστυχώς δεν πρόλαβα να τα στείλω και γίνεται η δεύτερη εισβολή στις δεκατέσσερις αν δεν κάνω λάθος Αυγούστου. Στις δεκατέσσερις Αυγούστου αρχίζει πάλι το ίδιο παραμύθι με τις αεροπορικές επιδρομές αλλά όλως παραδόξως στην βάση μας αεροπλάνα δεν φαίνονται. Περνάνε και μας έχουνε αγνοήσει, κάπου κάπου κανένα. Εγώ όπως σας είπα πήγαινα καθόμουνα με τον φίλο και συνάδερφο μου τον Γκίκα, ο οποίος ήταν και της σειράς μου, στο πρώτο πυροβόλο και του έκανα παρέα, έριχνα κάπου κάπου και καμιά βολή και είχα ένα ραδιόφωνο παγκοσμίου λήψεως και άκουγα ειδήσεις από την Ελλάδα. Είχα λοιπόν τότε την τότε ΥΕΝΕΔ, νομίζω ΥΕΝΕΔ λεγότανε και ακούω κατά τις 10 η ώρα, 10:30 ήτανε περίπου ότι στις 8:15 έχει σπάσει η γραμμή Λευκωσία Αμμοχώστου. Εάν έχει σπάσει η γραμμή Λευκωσία Αμμοχώστου και ότι κατευθύνονται τα Τούρκικα τανκς προς την Αμμόχωστο. Άραγε λοιπόν όπου να ‘ναι σε καμιά ώρα πρέπει να μας κλείνουνε. Πηγαίνω στον διοικητή τον Δούκα, του λέω ό,τι άκουσα από το ραδιόφωνο, παίρνει πάνω το ΓΕΕΦ και ο Παπαδάκης τίποτα. Αδιαφόρησε, ανήκουν στον στρατό. Απ’ ότι έμαθα, δεν ξέρω εάν έχετε μιλήσει καμιά φορά με τον κύριο Τζεφεράκο, ο οποίος μπορεί να σας το επιβεβαιώσει απολύτως, ο κύριος Τζεφεράκος άκουσε όλη αυτή την ιστορία και πρέπει να έχει έρθει ο Τζεφεράκος κρυφά από τον Παπαδάκη, απ’ ότι έμαθα, σε επαφή με τον Αραπάκη. Ο οποίος Αραπάκης χωρίς να έχει την δικαιοδοσία, γιατί υπαγόμαστε πλέον στον στρατό ξηράς, έδωσε υποχώρηση. Έδωσε εντολή να υποχωρήσουμε. Η εντολή όμως δόθηκε αργά το μεσημέρι, θυμάμαι που φτάσαμε ξέρω ‘γω δύο η ώρα, μετά τις δώδεκα γίνανε οι διαβουλεύσεις όλες αυτές τις ώρες. Το έχω συζητήσει και με τον κύριο Τζεφεράκο αυτό το θέμα και μου το έχει βεβαιώσει ο ίδιος, αλλά θα πρέπει ο ίδιος να το πει, όχι να το πω εγώ. -: Ότι έδωσε εντολή ο Αραπάκης ο αρχηγός του ΓΕΝ, να υποχωρήσει το Ναυτικό τότε, να αδειάσει η βάση της Χρυσούλης; Κων/νου: Ναι, γιατί ήτανε επόμενο ότι θα μας κλείνανε, εμείς με τι θα πολεμούσαμε με τα έμφιλ που είχαμε τους Τούρκους; Αφού η απόσταση Λευκωσία Αμμόχωστο είναι μια ώρα με το αυτοκίνητο, τα τανκς θέλουνε δύο, θέλουνε τρεις ώρες, πάλι καλά που αργήσανε. Λοιπόν, γιατί μπαίνανε οι Τούρκοι ανενόχλητοι, δεν είχανε αντίσταση και κάνανε βόλτες. Και πραγματικά το μεσημέρι δίνεται εντολή να φύγουμε. Είχα και μέσα στο αυτοκίνητο μερικές βαλίτσες, αυτές που ήθελα να πάω κάτω να τις ταχυδρομήσω, μάλλον να τις στείλω με μεταφορική στην Ελλάδα και τις πέταξα τις βαλίτσες και φόρτωσα κάτι άτομα, γιατί δεν είχαμε και μέσα, πού να φορτωθούμε όλοι, δεν είχανε όλα τα παιδιά αυτοκίνητα γιατί είχαμε και Κύπριους ναύτες μέσα, οι οποίοι δεν είχανε αυτοκίνητα. Έτσι λοιπόν δόθηκε εντολή να φύγουμε, φύγαμε και πήρε την εντολή ο Γουλέας να μείνει πίσω και να ανατινάξει τις τορπιλακάτους και τις τορπίλες, τις αποθήκες τορπιλών. Τώρα δεν ξέρω εάν ανατιναχτήκανε, εάν δεν ανατιναχτήκανε, δεν έχω μάθει και ούτε και συζήτησα ποτέ με κανέναν. Κάπου κάτι δεν άκουσα, καλό βέβαια, αλλά δεν ξέρω τίποτα. -: Ναι, αλλά Δημήτρη αφήνεις ένα υπονοούμενο εδώ ότι ο Γουλέας δεν ανατίναξε τις τορπιλακάτους και τις τορπίλες. Κων/νου: Δεν ακούστηκε, συνήθως όταν κάνεις κάτι ηρωικό ακούς, ότι, ξέρεις, έκανα αυτό το πράγμα…σκάσανε οι τορπίλες…έγινε αυτό…δώσανε εντολή να μπούνε…πως τα λένε αυτά που βάζουνε στους δυναμίτες, να βάλουνε ξέρω ‘γω πέντε μέτρα φυτίλι να προλαβαίνεις να φύγεις, ξέρω ‘γω, στα δύο χιλιόμετρα και να ανατιναχτούνε. Δεν άκουσα μετά από κανέναν ΟΥΚατζή…ήμασταν τόσες μέρες μαζί, ένα μήνα ακόμα μαζί περίπου κάτω στην Λεμεσό, δεν άκουσα ποτέ να πούνε ότι, ξέρετε σηκώθηκε καπνός, έγινε χαμός εκεί στη βάση. -: Μάλιστα. Κων/νου: Μου αφήνει κάποιο ερωτηματικό. Μπορεί να βάλανε πολύ φυτίλι και να είχανε απομακρυνθεί πολύ και δεν το ακούσαμε, δεν ξέρω. -: Αναφέρθηκε επίσης, έχει λεχθεί επίσης ότι φορτώνατε ή φορτώνανε τα αυτοκίνητα τους με τα πράγματα τους και φεύγανε χωρίς να έχουνε σχετική εντολή να αδειάσει η βάση. Κων/νου: Όχι, φύγαμε όλοι…φύγαμε όλοι…τώρα αν έφυγαν ένας δύο δεν τους πήρα…φύγαμε σε κομβόι. Τώρα αν φύγανε ένας δύο δεν μπορώ να το βεβαιώσω, δεν τους είδα, να, πήγα ξέρω ‘γω στο δωμάτιο μου. Εγώ πάντως ξεφόρτωσα βαλίτσες στο πίσω κάθισμα και έβαλα τρία άτομα. Τώρα, εάν άλλος φόρτωσε βαλίτσες και έφυγε δεν μπορώ να…συνήθως…πάντως φύγαμε σε κομβόι. -: Και κόσμος δεν έμεινε πίσω; Κων/νου: Όχι, όχι. Φύγαμε όλοι. Μπήκανε και τα φορτηγά, φορτώσανε στα φορτηγά τα πυρομαχικά, τα πυρομαχικά μας τα φορτώσανε στα φορτηγά και φύγαμε κομβόι. Ο Δούκας έκανε μία πάρα πολύ καλή υποχώρηση, συντεταγμένη. Ένας διοικητής δηλαδή που δεν τον είχαμε δει πριν. -: Εκεί όμως υπήρχανε πόσες τορπιλάκατοι, γιατί το αναφέρεις αυτό; Κων/νου: Ήτανε τρεις τορπιλάκατοι σε μας και δύο στην Κυρήνεια. Από τις τρεις η μία ήταν χαλασμένη, είχε βλάβη που δεν μπορούσε να πάει. -: Αυτές οι δύο που δεν είχαν βλάβη δεν μπορούσαν να φύγουνε; Κων/νου: Ε, ξεκινήσανε, δεν σας είπα να φύγουνε και πέσανε στα βράχια; Την παραμονή της εισβολής. -: Άρα υπάρχει μια τορπιλάκατος η οποία είχε βλάβη, όταν υποχωρήσατε; Κων/νου: Ναι, ναι. Αυτή έμεινε εκεί. -: Ποια τορπιλάκατο έχουνε τώρα οι Τούρκοι στην Κωνσταντινούπολη, κάπου εκεί ή στην Σμύρνη, δεν ξέρω… Κων/νου: Το ξέρω, το έχω ακούσει κι εγώ. Το έχω ακούσει και εγώ και δεν ξέρω ποια έχουνε, δεν ξέρω ποια έχουνε αυτοί. Ούτε και ξέρω…δεν πήγα καθόλου προς το συνεργείο προς τις τορπιλακάτους μετά. Χαζομάρα μου τώρα που το σκέφτομαι, χαζομάρα μου που δεν πήγα να δω τι έγινε, που χτυπήσανε την τορπιλάκατο την προηγούμενη…τις μέρες του πολέμου. Αλλά ήμασταν τόσο πολύ στρεσαρισμένοι τώρα όλη την ημέρα με τα αεροπλάνα να κοιμηθείς, όλη την ημέρα ήμασταν στα πυροβόλα δεν σε πιάνει ύπνος και το βράδυ ήμουνα στον προβολέα να κοιτάζουμε, δεν πήγα. Δεν ξέρω ποια είναι, πάντως φύγαμε και μείνανε οι ΟΥΚατζήδες να ανατινάξουνε. Οι ΟΥΚατζήδες βέβαια την περίοδο του πολέμου δεν κάνανε και καμιά δολιοφθορά. Κάπου εκεί που συζητάγαμε μεταξύ μας οι υπαξιωματικοί, θέλανε να πάνε στην Αμμόχωστο, απ’ ότι μας λένε και να μπούνε από τα τούνελ μέσα και να ανατινάξουνε το φρούριο της Αμμοχώστου, δεν έγινε τίποτα δεν ξέρω γιατί. Δεν άφησε κάποιος, δεν άφησε ο Παπαγιάννης, δεν ξέρω ποιος… -: Εννοείς την περίοδο της εισβολής; Κων/νου: Ναι της εισβολής, της πρώτης. -: Και εφόσον οι Τούρκοι έχουνε καταλάβει τους χώρους τους οποίους…Να κάνουν δολιοφθορά δηλαδή; Κων/νου: Μέσα στο φρούριο, ήταν μέσα στο φρούριο εγκλωβισμένοι στην Αμμόχωστο οι Τούρκοι την περίοδο της εισβολής. Τώρα λοιπόν στη δεύτερη εισβολή που πάμε στην υποχώρηση, είπαμε πως ο Δούκας μας οργάνωσε κανονικά – διοικητής κανονικός πλέον, πραγματικός, παντού έξω – και κάνουμε υποχώρηση. Προχωράμε φτάνουμε έξω από την Αμμόχωστο που έρχεται ο δρόμος δεξιά προς την Λευκωσία και αριστερά πάει προς την Αμμόχωστο και πρέπει να κάνουμε αριστερά και εμείς. Εκεί όμως είναι σε μια μικρή απόσταση από το φρούριο της Αμμοχώστου και επειδή οι Τούρκοι εγκαταλείψανε την Αμμόχωστο και έμεινε η Αμμόχωστος πλέον χωρίς κόσμο, οι Τούρκοι βγήκαν έξω από το φρούριο δεν είχανε τίποτα να φοβηθούνε, βγήκαν έξω και μάλιστα προχωρήσανε και ήρθαν και μας κλείσανε τον δρόμο. Και μην έχοντας δρόμο διαφυγής, ανεβήκαμε έναν λοφίσκο, ανεβήκαμε έναν λοφίσκο ο οποίος είχε και πέτρες κάτω, ένα δύο αυτοκίνητα απ’ ότι έμαθα, δεν θυμάμαι ποιανού ήτανε , μέσα στις πορτοκαλιές γιατί περάσαμε και κάτι πορτοκαλιές μετά για να μπορέσουμε να βρούμε…να κάνουμε παράκαμψη της φρουράς ξέρω ‘γω των Τούρκων που βγήκαν έξω, για να βρούμε τον δρόμο να πάμε προς το ακρωτήρι. Λοιπόν ευτυχώς το πεζώ ήτανε ψηλό και δεν είχα πρόβλημα στις πέτρες. Εκεί μέσα νομίζω πρέπει να μείνανε δύο αυτοκίνητα, ήτανε χαμηλά…βρήκανε σε πέτρες, δεν θυμάμαι τίποτα, ελέχθη αυτό το πράγμα, τα χάσανε τα αυτοκίνητα. Πάμε λοιπόν…τώρα φτάνουμε για… -: Εν τω μεταξύ έχει ανακηρυχθεί ανακωχή. Κων/νου: Όχι ακόμα. -: Όχι ακόμα; Κων/νου: Είμαστε στην πρώτη μέρα, την πρώτη μέρα της δεύτερης εισβολής γίνεται η υποχώρηση και σας είπα ότι αεροπλάνα δεν ερχόντουσαν σχεδόν καθόλου, μας είχανε αγνοήσει σαν βάση. Λοιπόν, ίσως να είχανε μάθει και ότι ρίξαμε 4 αεροπλάνα μετά και σου λέει και γιατί να χάσουμε και κανένα αεροπλάνο εφόσον τους έχουμε σίγουρους από αλλού. Παίρνουμε το δρόμο λοιπόν για τη Λάρνακα και φτάνουμε στο ακρωτήρι, στη βάση του ακρωτηρίου, που πρέπει να περάσουμε μέσα από τη βάση των Εγγλέζων. Οι Εγγλέζοι δεν μας αφήνουνε να περάσουμε, λέει ‘Θα περάσετε απ’ έξω από τα χωράφια’. Πάμε πίσω, θα ξανάρθουμε ακριβώς εδώ. Τις ημέρες λοιπόν της πρώτης εισβολής – ξεχνάμε, είμαστε και γέροι τώρα – οι Τούρκοι…όχι οι Τούρκοι, τα ελικόπτερα του ΟΗΕ έχουνε βάλει στο στόχαστρο τις οικογένειες των Ελλήνων αξιωματικών. Μαζί με τις οικογένειες των Ελλήνων αξιωματικών έχει μπει και αυτή η κυρία η γνωστή μου, η γειτόνισσα μου που σας είπα που έδωσε την πληροφορία. -: Όταν λες στο στόχαστρο... τα ελικόπτερα έχουνε βάλει στο στόχαστρο οικογένειες, τι εννοείς; Κων/νου: Παρακολουθούνε σε ποιο μέρος βρίσκονται, φαίνεται ότι δίνουνε τις συντεταγμένες, σε όποιο μέρος είναι οι οικογένειες των αξιωματικών μετά από πέντε λεπτά γίνεται βομβαρδισμός από τους Τούρκους. -: Εννοείς ότι τα ελικόπτερα του ΟΗΕ… Κων/νου: Μόλις οι οικογένειές μας βλέπανε ελικόπτερο του ΟΗΕ, έπρεπε να μετακινηθούνε, φεύγανε δύο χιλιόμετρα τρεία. Στα πέντε λεπτά εκεί που ήταν πρώτα γινότανε βομβαρδισμός. Τους ξανά ανακαλύπτανε τα ελικόπτερα, φεύγανε οι οικογένειες, ξανά βομβαρδισμός σε πέντε λεπτά. -: Τι εθνικότητα είχαν αυτά τα ελικόπτερα; Κων/νου: Εγγλέζικα νομίζω. Εκεί της βάσεως του ακρωτηρίου ήτανε, τα αγγλικά του ΟΗΕ λέγανε απάνω, ξέρω ‘γω τι να σας πω τώρα, λέγανε ότι ήτανε του ΟΗΕ…ξέρω ‘γω…Κυπριακά τέτοια… -: Σε ρωτάω γιατί υπήρχε και ένα ελικοπτεροφόρο στην περιοχή … Κων/νου: Αυτό ήτανε μεταξύ της πρώτης και της δεύτερης εισβολής το οποίο μετέφερε στρατά πίσω από την Κυρήνεια και για πίσω από τα Ελληνικά στρατά και να τους εγκλωβίσουνε πλέον και από μπρος και από πίσω. -: Ποιο μετέφερε; Αγγλικά ελικόπτερα μεταφέρανε Τουρκικό στρατό; Τι κάνανε; Κων/νου: Ναι βέβαια. Αυτό λεγότανε εκεί κάτω…ότι μεταφέρανε από…οι Τούρκοι είχανε πιάσει ένα μικρό περιθώριο εκεί, πίσω λοιπόν σε κάποια φάση ήτανε οι Έλληνες και μετά φέρανε στρατό Τούρκικο πίσω από το… -: Ποιοι το μεταφέρανε; Κων/νου: Αυτό το ελικοπτεροφόρο. -: Το Αγγλικό ελικοπτεροφόρο;. Κων/νου: Ναι. Ήτανε η φήμη που κυκλοφορούσε. Δεν ξέρω τώρα, δεν το είδα, δεν το είδα. Και πήγα και για να το δω όταν ήρθε στον Πειραιά, στον Πειραιά πήγα για να δω ποιο ήταν αυτό το ελικοπτεροφόρο. Επειδή είχα ακούσει ότι μετέφερε τέτοια…Λοιπόν οι οικογένειες των αξιωματικών τραβήξανε ένα λούκι κάθε πέντε λεπτά να μπορέσουνε να αλλάζουνε μέχρι να κρυφτούνε το βράδυ και να τους χάσουνε. Γιατί το βράδυ δεν κυκλοφορούσε τίποτα. Λοιπόν, ξαναπηγαίνουμε λοιπόν τώρα στην βάση του ακρωτηρίου. Εάν πηγαίναμε απ’ έξω, ήτανε ημέρα ακόμα, ξέραμε ότι σε πέντε λεπτά θα μας βομβαρδίσουνε οι Τούρκοι, έχοντας παράδειγμα τις οικογένειες των αξιωματικών, υπαξιωματικών, τέλος πάντων όλων εκεί. Με τίποτα δεν πηγαίναμε απ’ έξω, κάποια συνεννόηση κάνει ο Δούκας τώρα εν τω μεταξύ μέχρι να έρθουμε από εκεί και μας είπε να βγάλουμε τις φυσιγγιοθήκες από τα όπλα, σιγά τα όπλα. Βγάλαμε τις φυσιγγιοθήκες και μας αφήσανε και μπήκαμε στη βάση. -: Οι Άγγλοι; Κων/νου: Οι Άγγλοι. Μόλις πάμε να βγούμε μας κλείνουνε την πόρτα. ‘Ή θα παραδώσετε τα όπλα ή θα φύγετε μέσα από τα χωράφια και θα κάνετε μία παράκαμψη’ όπως κάναμε μέσα στην Αμμόχωστο για παράδειγμα. Ξέραμε ότι αν βγούμε από τα χωράφια θα μας βομβαρδίσουνε. Πετάγεται, μέσα σε όλη αυτή τη φασαρία πετάγεται ένας ΟΥΚατζής και βγάζει μία χειροβομβίδα να την πετάξει. Τον συγκρατεί…επενέβη ο Δούκας, δεν ξέρω ο Δούκας τον κράτησε ή κάποιος άλλος πάντως έγινε μια φασαρία, τον συγκρατήσανε εκεί και πονηρά σκεπτόμενος ο Δούκας ή κάποιος τον συμβούλεψε, είπε στους οδηγούς των φορτηγών να χαλάσουν τις μηχανές, την τροφοδοσία των μηχανών και να μην παίρνουνε μπροστά, κρυφά βέβαια. Και μας είπε να φορτώσουμε τα…έκανε συμφωνία με τους Εγγλέζους να φορτώσουμε τα όπλα και τα πυρομαχικά στα φορτηγά τα οποία θα φύγουνε από τα χωράφια και εμείς θα φύγουμε άοπλοι και θα πάμε στην Λάρνακα. Πραγματικά συμφωνήσανε με αυτό, φύγαμε άοπλοι με τα αυτοκίνητα μας και μείνανε τα φορτηγά για να φύγουνε από τα χωράφια. Αφού φύγαμε εμείς πήγαν τα φορτηγά να βάλουνε μπροστά και δεν παίρνανε μπροστά οπότε μετά έπιασε που νύχτωσε και όταν νύχτωσε αποκαταστήσανε την βλάβη και πήραν δρόμο και πήγαν στα χωράφια και ήρθανε στην Λάρνακα. Στην Λάρνακα που κατεβήκαμε αρχίσανε τώρα οι Κύπριοι, οι Κύπριοι ναύτες και λοιπά που είχαμε μαζί μας και όσοι ήτανε νομίμως επιστρατευμένοι, να έχουμε πάλι τις ίδιες ομάδες όπως είχαμε στο Μπουγάζι που τα έχουνε βάλει μ’ εμάς τους Έλληνες και κυκλοφορεί μια φήμη ότι κάτι ετοιμάζουν οι Κύπριοι, γιατί όλο κρυφίως και μεθοδεύανε. Έτσι λοιπόν…δεν ξέρω τώρα ο Δούκας πάλι το σκέφτηκε, τους το επέτρεψε κανένας, κυκλοφόρησε η φήμη ότι όταν θα έρθουνε να μην απομακρυνθούμε πολύ, όταν θα έρθουνε τα φορτηγά και τα πυρομαχικά και τα όπλα θα φύγουμε και θα πάμε στη Λευκωσία να ενωθούμε με τον στρατό ξηράς. Σε ένα δεκαπεντάλεπτο δεν υπήρχε δείγμα από Κύπριους. -: Γιατί Δημήτρη εκτιμάς ότι έγινε αυτό το πράγμα; Κων/νου: Διότι δεν ξέρω ποιοι Κύπριοι πολεμήσανε στην (…), θα σας πω και πιο κάτω, αλλά διαπιστώστε ότι οι Κύπριοι δεν θέλανε να πολεμήσουνε, το πλείστον τουλάχιστον απ’ όσους γνώρισα.