-Η κρίση του ευρώ δεν είναι αποτέλεσμα της δράσης ενός «αόρατου χεριού της αγοράς», αλλά το προϊόν μιας στρατηγικής προσεκτικά σχεδιασμένης από την Christina Rohmer, οικονομική σύμβουλο του προέδρου Οbama, και το αμερικανικό Συμβούλιο Εμπειρογνωμόνων για την Οικονομία.Έχει άμεση σχέση με το αν θα σωθεί η αμερικανική οικονομία εξαναγκάζοντας της ευρωπαϊκές πρωτεύουσες να συστοιχηθούν πίσω από τις ΗΠΑ και, τέλος, με την υπαγωγή των οικονομιών της ευρωζώνης στον έλεγχο των ΗΠΑ μέσω του ΔΝΤ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο Jean-Claude Paye αναλύει το πρώτο στάδιο αυτής της εν εξελίξει διαδικασίας.του Jean-Claude Paye*23/07/2010Reseau VoltaireΗ κρίση του ευρώ είναι απόρροια μιας πολιτικής επιλογής: της ενεχυρίασης του κοινού νομίσματος από την ΕΕ, αντί της αναδιάρθρωσης του ελληνικού δημόσιου χρέους. Μια τέτοια αναδιάρθρωση θα μπορούσε να είχε θωρακίσει το ευρώ, αλλά θα απαιτούσε μια εισφορά σε μετρητά από τις τράπεζες, οι οποίες θα είχαν καταθέσει μέρος του χρέους τους στο όλο εγχείρημα. Τα γαλλικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα λέγεται ότι έχουν περίπου 50 δις ευρώ του ελληνικού χρέους στους ισολογισμούς τους, ενώ ένα ποσό 28 δις ευρώ αποδίδεται στις γερμανικές τράπεζες [1].Ωστόσο, η προστασία πολλών δισεκατομμυρίων ευρώ που βρίσκονται σε χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς δεν επιτρέπει τέτοιους παρακινδυνευμένους χειρισμούς. Κύριος στόχος της πίεσης που ασκείται στο ευρώ είναι να υποχρεωθούν οι εργαζόμενοι να πληρώσουν και, συνεπώς, να πραγματοποιηθεί μια γιγαντιαία μεταφορά εισοδήματος από τα νοικοκυριά προς τις επιχειρήσεις, κυρίως προς τους χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς [2].Επίθεση αμερικανικής προέλευσηςΗ επίθεση αυτή εναντίον του ευρώ έχει ως κύριο στόχο να διοχετεύσει προς τις ΗΠΑ τα ξένα κεφάλαια που είναι απαραίτητα για να καλυφθεί το ολοένα αυξανόμενο έλλειμμα του ισοζυγίου πληρωμών της χώρας αυτής. Είναι επίσης μια προειδοποίηση σε χώρες όπως η Κίνα, η οποία έχει αρχίσει να εξισορροπεί τα αποθέματα συναλλάγματός της αγοράζοντας ευρώ, εις βάρος του δολαρίου. Για τις ΗΠΑ, η επίθεση αυτή κατά του ευρώ είναι κίνηση επιτακτική και επείγουσα. Μέχρι το 2009, η χρηματοδότηση των ελλειμμάτων των ΗΠΑ και η θωράκιση του δολαρίου ήταν εξασφαλισμένες μέσω του θετικού υπόλοιπου των χρηματοοικονομικών ροών. Όμως, την ίδια εκείνη χρονιά το υπόλοιπο έγινε αρνητικό (398 δις δολάρια), με αποτέλεσμα να επιβαρύνονται αντί να αντισταθμίζονται οι εν εξελίξει συναλλαγματικές δανειακές ανάγκες της οικονομίας των ΗΠΑ [3]. Σε καθαρά οικονομικό επίπεδο, η επίθεση εναντίον του ευρώ έγινε στο ίδιο πνεύμα με τον αγώνα κατά της φοροδιαφυγής, ο οποίος δρομολογήθηκε από τον πρόεδρο Obama το 2009 [4]. Και οι δύο είχαν στόχο να διοχετευθούν κεφάλαια στούς κόλπους των ΗΠΑ.Η επιχείρηση διάλυσης της ΕΕΟι τακτικές αυτές συνδυάζονται με ένα στρατηγικό εγχείρημα, που δεν είναι άλλο από από μια κίνηση που στοχεύει στη διάλυση της Ευρωπαϊκής Ένωσης προς όφελος μιας οικονομικής ένωσης που θα εκτείνεται σε δύο ηπείρους. Το σχέδιο για τη δημιουργία μιας μεγάλης διατλαντικής αγοράς [5], είναι η πιο ορατή εκδήλωση αυτής της κίνησης. Εστιάζοντας στον δεύτερο αυτό στόχο, μπορεί κανείς να κατανοήσει τη στάση της Γερμανίας, η οποία, τόσο στη μάχη κατά της φοροδιαφυγής όσο και στην επίθεση εναντίον το ευρώ, προσέφερε στήριξη στην αμερικανική επίθεση. Αυτή η διττή προσέγγιση συνάδει με τη δέσμευση της συγκεκριμένης ευρωπαϊκής χώρας για τη δημιουργία μιας διατλαντικής οικονομικής ένωσης.Η ΕΕ κατασκευάστηκε με άξονα τη Γερμανία και δομήθηκε έτσι ώστε να εξυπηρετεί τα συμφέροντά της. Ως η πιο σημαντική οικονομία κατά τη στιγμή της δημιουργίας της κοινής αγοράς, η Γερμανία μπόρεσε να αξιοποιήσει πλήρως συγκριτικά οικονομικά πλεονεκτήματα της, χωρίς πολιτικούς περιορισμούς ή ευρύτερη οικονομική εποπτεία, και χωρίς σημαντικές μεταβιβάσεις προς τις μειονεκτικές περιοχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Μέχρι φέτος, η ευρωζώνη απορρόφησε τα τρία τέταρτα των γερμανικών εξαγωγών [6]. Μέσα από τις δηλώσεις των πολιτικών και των τραπεζιτών της, καθώς και με την δήθεν αναποφασιστικότητα της, η Γερμανία έχει συμβάλει στην αποτελεσματικότητα της επίθεσης κατά του ευρώ. Επιπλέον, η χώρα αυτή είναι σε θέση να χρηματοδοτεί τα δικά της ελλείμματα ανέξοδα. Η κρίση και η απογείωση προς την ποιότητα που η κρίση αυτή έχει προκαλέσει επιτρέπει στα γερμανικά ομόλογα να διατίθενται με μειωμένο επιτόκιο.Τέλος, αν η Γερμανία δίνει την εντύπωση ότι πριονίζει το κλαδί πάνω στο οποίο κάθεται, είναι επειδή έχει ήδη αποφασίσει να αλλάξει κλαδί και να ενσωματωθεί σε ένα μεγαλύτερο δέντρο: τη μεγάλη υπερατλαντική αγορά. Το «ευρωπαϊκό οικοδόμημα» βρίσκεται προς το παρόν σε ένα σταυροδρόμι. Μέχρι σήμερα, έχει επιτρέψει την μακροπρόθεσμη ανάπτυξη της Γερμανίας. Η διαδικασία αυτή δεν μπορεί να συνεχιστεί με τους ίδιους όρους. Η ΕΕ δεν θα μπορέσει να αποφύγει την κρίση αν δεν δημιουργήσει ένα οικονομικό υπουργικό συμβούλιο που θα εκπονήσει μια κοινή οικονομική πολιτική, μια εναρμόνιση της οικονομικής ανάπτυξης και, για να επιτευχθεί αυτό, θα πρέπει να φροντίσει να μην γίνουν σημαντικές χρηματικές μεταβιβάσεις σε μειονεκτούσες χώρες και περιφέρειες. Αυτή, ωστόσο, η πολιτική διαχείρισης είναι σε πλήρη αντίθεση με το απλό Σύμφωνο Σταθερότητας που προωθείται από τη Γερμανία. Η δημοσιονομική πολιτική για την επιτάχυνση της μείωσης του ελλείμματος, η οποία ανασύρθηκε προκειμένου να συνεχίσει να ισχύει το σύμφωνο, λειτουργεί εις βάρος της εγχώριας αγοραστικής δύναμης και δεν είναι πραγματοποιήσιμη χωρίς να υπάρχει ύφεση. Η ζώνη του ευρώ δεν μπορεί να εξακολουθεί να είναι η προτιμώμενη διέξοδος για τις γερμανικές εξαγωγές. Η Γερμανία έκανε την επιλογή της: εκείνη της διατλαντικής αγοράς και της παγκόσμιας αγοράς.Το νέο σκηνικό: η επιτήρηση του ΔΝΤΑντί να προχωρήση σε αναδιάρθρωση του χρέους του χωρών-μελών της, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει θέσει σε εφαρμογή δύο ταμεία-μηχανισμούς. Το Eurogroup, που απαρτίζεται από τους υπουργούς οικονομικών της ευρωζώνης, έχει αναπτύξει ένα νέο μηχανισμό ύψους 750 δις ευρώ σε δάνεια και εγγυήσεις, με σκοπό τη βοήθεια χωρών της ευρωζώνης που ενδεχομένως να αντιμετωπίσουν δυσκολίες δανεισμού από τις κεφαλαιαγορές. Το σχέδιο προβλέπει την εξασφάλιση ευρωπαϊκών δανείων ύψους 60 δις ευρώ από τον προϋπολογισμό της ΕΕ, 440 δις ευρώ σε εγγυήσεις που παρέχονται από τα κράτη-μέλη της ευρωζώνης, καθώς επίσης και δάνεια 250 δις ευρώ από το ΔΝΤ, δηλαδή συνολικά 750 δις ευρώ [7]. Το σχέδιο αυτό ενίσχυσης είναι τριετές.Αν και θα ήταν οικονομικά εφικτό να αναλάβει το σύνολο του χρέους των χωρών-μελών, το Eurogroup επέλεξε να συμπαραταχθεί με το ΔΝΤ, στο οποίο οι ΗΠΑ έχουν την πλειοψηφία των δικαιωμάτων ψήφου. Αυτός ο μηχανισμός δουλείας αναπαράγει και μεγεθύνει το καθεστώς που έχει ήδη κατασκευαστεί για να βοηθηθεί η Ελλάδα. Η ελληνική συνιστώσα περιλαμβάνει ποσό 110 δις ευρώ, από τα οποία τα 30 δις προέρχονται από το ΔΝΤ.Τι κρύβεται πίσω από την πρόθεση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου να συμπεριλάβει το ΔΝΤ στο σχέδιο διάσωσης της ευρωζώνης; Αν κοιτάξει κανείς την “φόρμουλα” που εφαρμόζεται από το διεθνές αυτό όργανο στις χώρες στις οποίες έχει χορηγήσει δάνεια, ο τρόπος λειτουργίας του είναι αμετάβλητος: η επιβολή μείωσης μισθών και ημερομισθίων τόσο άμεσα όσο και έμμεσα, η ιδιωτικοποίηση των δημοσίων υπηρεσιών και η κατάργηση της κοινωνικής πολιτικής . Οι πολιτικές του ΔΝΤ, όπου έχουν εφαρμοστεί, έχουν οδηγήσει με ακρίβεια σε σημαντική πτώχευση του πληθυσμού [8].Σε περίπτωση οικονομικής ύφεσης ή ακόμα και οικονομικής στασιμότητας, η «πολιτική εξυγίανσης των δημοσίων δαπανών» είναι καταδικασμένη να αποτύχει. Η προβλεπόμενη βοήθεια ύψους 750 δις ευρώ θα χρησιμοποιηθεί για να εξοφλήσει τις τράπεζες εις βάρος της αγοραστικής δύναμης των φορολογουμένων, ενώ η πληρωμή σε χρηματοπιστωτικά ιδρύματα θα επιδεινώσει ακόμα περισσότερο την ύφεση. Έτσι, ο έλεγχος του ΔΝΤ και η δημιουργία ταμείων για να ενισχυθούν οι τράπεζες είναι δύο συμπληρωματικές διαστάσεις της ίδιας πολιτικής. Σκοπός είναι να πραγματοποιηθεί μια σημαντική αναδιανομή εισοδήματος προς όφελος των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων.Ποιό είναι το μέλλον της ΕΕ;Μια τέτοια επιχείρηση εναντίον των εισοδημάτων των πολιτών απαιτεί την εξουδετέρωση όλων των διαδικασιών λήψης αποφάσεων στο επίπεδο του εθνικού κράτους — μιας δομής στα πλαίσια της οποίας οι πολίτες διατηρούν ακόμα κάποια μέσα άμυνας — προς όφελος των μηχανισμών της αγοράς, που βρίσκονται εντελώς έξω από το φάσμα των πολιτικών πιέσεων. Το ζήτημα είναι να γνωρίζουμε τι ρόλο θα διαδραματίσουν τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα σε αυτή τη διαδικασία υποβολής στις χρηματοοικονομικές αγορές.Μια πρώτη απάντηση πρέπει να αναζητηθεί στη συμφωνία η οποία υπαγορεύει ότι οι προϋπολογισμοί των κρατών-μελών της ευρωζώνης τίθενται υπό τον έλεγχο ενός φορέα που αποτελείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και το Eurogroup.Αν κάποιες χώρες δεν καταφέρουν να μειώσουν το συνολικό χρέος τους σε λιγότερο από το 60% του ΑΕΠ, οι προϋπολογισμοί τους θα τροποποιούνται από τις Βρυξέλλες. Το κείμενο προβλέπει τη δυνατότητα επιβολής κυρώσεων, ακόμη και όταν το τρέχον όριο του 3% του ΑΕΠ για τα ετήσια ελλείμματα του προϋπολογισμού, που δημιουργήθηκε με το Σύμφωνο Σταθερότητας, δεν έχει παραβιαστεί. Σκοπός είναι η ενεργοποίηση των απαιτούμενων διαδικασιών για τα υπερβολικά ελλείμματα, οι οποίοι προβλέπονται για τις χώρες των οποίων οι οφειλές δεν έχουν επαρκώς μειωθεί [9]. Σε μετέπειτα στάδιο, δεν αποκλείεται η τροποποίηση των όρων, προκειμένου να καταστεί δυνατή η αναστολή των δικαιωμάτων ψήφου κατά τον χρόνο των υπουργικών συναντήσεων.Σύμφωνα με το μοντέλο που εμπεριέχεται στο σύνταγμα της Γερμανίας, προβλέπεται η αρχή της δημοσιονομικής ισορροπίας. Το ίδιο μοντέλο υποστηρίζεται επίσης από τη Γαλλία και προορίζεται να γενικευθεί. Η γενικευση αυτή θα αφαιρέσει κάθε δυνατότητα — ήδη ισχνή — χρηματοοικονομικής πρωτοβουλίας. Τα κράτη μέλη θα είναι, σε σχέση με την ΕΕ, ό,τι και οι αμερικανικές πολιτείες σε σχέση με το ομοσπονδιακό κράτος τους. Ωστόσο, δεν θα πρέπει να τρέφουμε αυταπάτες. Δεν συνεπάγεται την ενίσχυση του ευρωπαϊκού οικοδομήματος, αλλά αντίθετα, τον αποκλεισμό οποιασδήποτε δυνατότητας πολιτικής πρωτοβουλίας, έτσι ώστε να ενισχυθεί η απόλυτη εξουσία των αγορών.Το σημερινό ευρωπαϊκό οικοδόμημα είχε επιβληθεί από τις ΗΠΑ, οι οποίες, μετά τον πόλεμο, το είχαν θέσει ως όρο για τη χορήγηση ενίσχυσης στην Ευρώπη στα πλαίσια του σχεδίου Μάρσαλ [10]. Δημιουργήθηκε με βάση τη Γερμανία, της οποίας τα άμεσα συμφέροντα συμπίπτουν σε μεγάλο μέρος με εκείνα των ΗΠΑ. Η επίθεση εναντίον του ευρώ και η διάλυση της ΕΕ είναι επακόλουθα της επίθεσης που εξαπέλυσαν οι ΗΠΑ και που ενισχύεται από την κορυφαία οικονομία της Ευρώπης, τη Γερμανία, καθώς και από τις Βρυξέλλες. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επιβεβαιώνουν έτσι τη συμμετοχή τους στη διάλυση της ΕΕ και στην ενσωμάτωσή της σε ένα νέο διατλαντικό πολιτικό και οικονομικό σύστημα που θα τελεί υπό τον έλεγχο των ΗΠΑ, ένα μοντέλο που ήδη εφαρμόζεται στις διαπραγματεύσεις για τις συμφωνίες μεταφοράς προσωπικών δεδομένων των Ευρωπαίων πολιτών προς τις ΗΠΑ [11] καθώς και στις διαπραγματεύσεις γύρω από τη δημιουργία μιας συγχώνευσης των αγορών των δύο ηπείρων.Ο έλεγχος της ευρωπαϊκής οικονομικής πολιτικής από το ΔΝΤ αποτελεί ένα συμπληρωματικό στάδιο στη διάλυση της παραγωγικής ικανότητας για πρωτοβουλία των κρατών-μελών της ΕΕ για την πρωτοβουλία και μια φάση μετάβασης για την ένταξή τους σε ένα διατλαντικό σώμα. Το ευρώ θα διατηρηθεί ως ένα απλό άδειο κέλυφος. Και όμως, η κατάργηση του κοινού νομίσματος δεν θα ήταν σκόπιμη, ούτε για τη Γερμανία, για την οποία η επιστροφή στο γερμανικό μάρκο με τη μορφή σκληρού νομίσματος θα ήταν πράξη αυτοκτονίας για την οικονομία της [12], ούτε για τις ΗΠΑ, οι οποίες δεν έχουν κανένα συμφέρον με την επέκταση της κυριαρχίας του μάρκου επί του δολαρίου και των προνομίων που συνδέονται με τη χρήση του.O Jean-Claude Paye * είναι Βέλγος κοινωνιολόγος και δοκιμιογράφος. Τα πιο πρόσφατα βιβλία του είναι η “Το τέλος του κράτους δικαίου”, εκδ, La Dispute (2004) και “Ο παγκόσμιος πόλεμος κατά της Ελευθερίας“, εκδ. Telos Press (2007).[1] Paul Seabright: “Διασώζουν τις τράπεζες, όχι την Ελλάδα”, Le Monde, 17 Μαίου 2010.[2] Δήλωση του Jean Arthuis, προέδρου της Επιτροπής Οικονομικών της Γαλλικής Γερουσίας, στο άρθρο “Ελλάδα: ο ρόλος των οίκων αξιολόγησης αμφισβητείται“, AFP, 28 Απριλίου 2010.[3] Bruno Zeni: “Η οικονομική αστάθεια και η αθανασία του δολαρίου”, Economie et crise aux USA-Blog Le Monde.fr, 19 Απριλίου 2010.[4] “To G20: μια ιεράρχηση των οικονομικών αγορών”, του Jean-Claude Paye, Réseau Voltaire, 9 Απριλίου 2009.[5] “Το φιλόδοξο μέλλον της διατλαντικής αγοράς”, του Jean-Claude Paye, Réseau Voltaire, 4 Φεβρουαρίου 2009.[6] Michel Aglietta: “Η μεγάλη κρίση της Ευρώπης”, Le Monde, 17 Μαίου 2010.[7] “Η ευρωζώνη διακινδυνεύει να χάση τη βάση πάνω στην οποία στηρίχθηκε η ιστορική της πορεία”, AFP, 7 Ιουνίου 2010.[8] Raphaël Massi: “Το ΔΝΤ επιτίθεται”, International News Agoravox, 13 June 2010.[9] Guillaume Errard: “Οικονομικά ελλείμματα: οι Βρυξέλλες θα πρέπει να επικυρώνουν τους εθνικούς προϋπολογισμούς”, Le Figaro.fr, 6 June 2010.[10] “Η μυστική ιστορία της Ευρωπαϊκής Ένωσης”, του Thierry Meyssan, Réseau Voltaire, 28 Ιουνίου 2004 and “Η ιστορία της λέσχης Μπίλντερμπεργκ”, του Laurence Kalafatides, Oulala.net, 20 Μαίου 2008.[11] “Υπόθεση Σουίφτ: άλλη μια πράξη εγκατάλειψης της ευρωπαϊκής κυριαρχίας”, του Jean-Claude Paye, Réseau Voltaire, 20 Δεκεμβρίου 2009.[12] Jean-Michel Vernochet: “Ευρώ: το χειρότερο πιθανό σενάριο”, Réseau Voltaire, 18 Μαίου 2010.