ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΟ...Ο ΑΓΝΩΣΤΟΣ ΥΠΟΓΕΙΟΣ ΠΕΙΡΑΙΑΣ! ΑΠΟ ΕΔΩ ΘΑ ΤΗΝ ΚΑΝΟΥΝ ΟΙ ΠΟΛΙΤΙΚΟΙ ΜΑΣ ΟΤΑΝ ΘΑ ΤΑ ΒΡΟΥΝ ΣΚΟΥΡΑ ΜΕ ΤΟΝ ΛΑΟ...

Υπογειες στοες ,σφραγισμενες πυλες,ατελειωτες αρχαιες σκαλες που κατηφοριζουν προς ενα μυστηριωδη κοσμο ,εισοδοι που φυλασσονται συνεχως ακομη και σημερα...Αυτος ειναι ο εντυπωσιακος αγνωστος υπογειος Πειραιας. Το αρθρο ειναι απο το περιοδικο ''Τριτο Ματι'' Τευχος 100 , Ιανουαριος 2002.Αρθρογραφος ειναι ο κυριος Θανασης Ξανθοπουλος. Για να γραψει κανεις για τον Μυστικο Πειραια χρειαζεται τουλαχιστον το χωρο ενος βιβλιου.Παρ ολο που αυτη η πτυχη του ''Μεγαλου Λιμανιου '' ειναι παντελως αγνωστη και κανεις δεν τη συζητα.Μπορει καλλιστα να συγκριθει σε θρυλους ,μυστηρια και αγνωστες παραδοσεις με τη Μυστικη Αθηνα η τη Μυστικη Θεσσαλονικη. Ομως αρχικα εδω δε θα μιλησουμε για τα στοιχειωμενα σπιτια και τα παναρχαια τειχη ,ουτε για τις εντυπωσιακες ιστοριες παραξενων που εζησαν στον Θα περιοριστουμε μονο σε μια μικρη περιπλανηση στις υπογειες στοες της πολης και θα περιμενουμε να συμπληρωσουμε τις πληροφοριες τους.Ποιος ξερει..Ισως καποτε ο Πειραιας να ειναι γνωστος οχι μονο για το ΘΡΥΛΟ του αλλα και για τους Θρυλους του...Οταν λοιπον ξεκινησα τις ερευνες μου στον Πειριαα δεν περιμενα οτι τα πραγματα θα ειναι τοσο δυσκολα..Οι λογοι πολλοι και διαφοροι ..Το μεγαλυτερο ομως και ανυπερβλητο εμποδιο ειναι οτι ο Πειραιας ειναι πλεον ενας απο τους πιο πυκνοκατοικημενους δημους της Ελλαδας.Κοντα σε αυτο ερχεται να προστεθει και η αναρχη ,χωρις σχεδιο οικοδομηση ολων των συνοικων του,με αποτελεσμα στο διαβα του χρονου να εχουν χαθει απο τα μυστικα που κρυβει στα εγκατα του! Δυσκολα μπορει να πιστεψει κανεις οτι κατα το ετος 1834 ,οταν η Αθηνα εγινε πρωτευουσα του Ελληνικου νεοσυστατου τοτε κρατους.ο Πειραιας δεν ειχε παρα ελαχιστες καλυβες και οι ακτες του θυμιζαν παραλιες σε καποιο νησακι του Αιγαιου ,που δεν το ειχε ανκαλυψει ακομα ο τουρισμος.Στα χρονια που ακολουθησαν η Ραγδαια εξελιξη εξαφανισε σχεδον οτι ειχε απομεινει απο την αρχαιοτητα με εξαιρεση τμηματα των Μακρων Τειχων,αυτο το μεγαλο εργο του Θεμιστοκλη ο οποιος κανοντας τον Πειραια βαση του αθηναικου στολου ,θελησε να τον οχυρωσει και να τον ενωσει μεσω αυτων των τειχων με την Αθηνα. Ισως να μην ειναι γνωστο στου περισσοτερους,οτι οπως ειχε η Αθηνα την Ακροπολη ετσι ειχε αλλα δεν εχει πλεον δυστυχως και ο Πειραιας τη δικη του Ακροπολη.Αυτο που εχει απομεινει ομως απο την αρχαια ακροπολη του Πειραια που βρισκοταν στον λοφο της Μουνιχιας ειναι (Καστελα) ειναι τα υπογεια της !! Αυτα τα υπογεια ξεκινησα να βρω και εγω,σε συνδυασμο με καποιες πληροφοριες και για διαφορα αλλα σημεια που μιλουσαν για στοες που αρχιζουν απο τα υπογεια παλιων αρχοντικων ,οι οποιες ειχαν εξοδο στο Πασαλιμανι.Οπως επισης για στοες που υπηρχαν και υπαρχουν ακομα σε διαφορετικα σημεια ,αλλα που οι προσβασεις ειναι ελενχομενες!Βρηκα ακομα δικτυα στοων ,που το ενα ειναι απο τα πολλα καταφυγια που υπαρχουν στον Πειραια και που καποτε φιλοξενουσαν τους ατυχους κατοικους της περιοχης κατα τη διαρκεια του Β' Παγκοσμιου πολεμου .Το συγκεκριμενο υπογειο καταφυγειο ειναι σιγουρο οτι φτιαχτηκε εκμεταλλευομενο τις αρχαιες στοες που διετρεχαν την περιοχη ,απλα οι συγχρονοι Πειραιωτες το μετετρεψαν (κλεινοντας ομως τις περαιτερω διαδρομες του) συμφωνα με τις τοτε αναγκες τους. Σε ενα αλλο δικτυο στοων που και αυτο δυστυχως καποιοι εκλεισαν τη συνεχεια του,βρηκα καποια ενδιαφεροντα αντικειμενα ,οπως θα δειτε και στις φωτογραφιες .Οι περισσοτερες στοες που υπαρχουν στον Πειραια ειναι εργα των Μινυων ,οι οποιες υπηρξαν απο τους πρωτους κατοικους της πολης.Να θυμισω εδω οτι οι Μινυες ηταν ενας λαος που ειδικευονταν στην διανοιξη υπογειων στοων που διετρεχαν τεραστιες αποστασεις και ειναι αυτοι που διανοιξαν και τις γνωστες καταβοθρες και στοες στη λιμνη της Κωπαιδας ,στον Αλιαρτο , για την αποξηρανουν .Καταβοθρες που διαγραφουν αποστασεις χιλιομετρων οπως ειναι ηδη γνωστο .Οι Μινυες ηταν αυτοι που εφεραν στην περιοχη και τη λατρεια της Μουνιχιας Αρτεμιδος και εικαζεται οτι το ιερο της βρισκοτραν στην κορυφη του λοφου ,εκει που σημερα ειναι ο Προφητης Ηλιας της Καστελας. Η πιο γνωστη ιστορια που υπαρχει και κυκλοφορει αναμεσα στους λιγους σχετικους ερευνητες για υπογειες διαδρομες στον Πειραια,ειναι για τη σπηλια της Αρετουσας,που βρισκεται πανω στο λοφο της Καστελας ,πολυ κοντα στο ναο του Προφητη Ηλια .Η Αρετουσα- συμφωνα με το Θρυλο - ηταν μια βασιλοπουλα της περιοχης και ειχε κατα την παραδοση την κατοικια της μεσα σε αυτη την σπηλια.απο οπου η τελευταια πηρε και το ονομα της. Απο εκει μεσα λοιπον λεγεται οτι συναντουσε κρυφα τον αγαπημενο της μεσω μιας υπογειας διαδρομης στην Ακροπολη των Αθηνων ! Ισως να μοιαζει υπερβολικο αυτο,αλλα πριν βιασθειτε να βγαλετε συμπερασματα αν ειναι αληθεια η οχι ,θυμηθειτε την παλια πληροφορια των αρχαιων κειμενων για την εισοδο μιας στοας μεσα στο Ερεχθειο οπου οταν φυσουσε νοτιας ακουγοταν ο παφλασμος της Θαλασσας! Αυτη η εισοδος λεγεται οτι ηταν γνωστη στους Γερμανους κατακτητες,που τους ενδιεφεραν πολυ οι σχετικες ερευνες.Πρεπει ακομη να μαθετε οτι πισω απο την κλειδωμενη εισοδο της σπηλιας της Αρετουσας υπαρχει μια σκαλα με 165 σκαλοπατια ,που ουτε λιγο ουτε πολυ οταν τα κατεβειτε ειστε ηδη με 40 μετρα κατω απο την επιφανεια του εδαφους!Σε συνδυασμο με μια πληροφορια που θα σας μεταφερω αμεσως παρακατω,δειχνει οτι η πολυ ομορφη ιστορια της Αρετουσας και του αγαπημενου της στην Αθηνα,ισως να εχει καποια βαση.Υπαρχει η μαρτυρια ενος ανθρωπου που αρκετα παλια ,οταν νεαρος ακομη γυψαδορος εργασθηκε για ενα διαστημα στην τοτε Σχολη της Χωροφυλακης στου Μακρυγιαννη.Σε καποια φαση της εργασιας χρειαστηκε να μετακινησει μια μεγαλη ζαρντινιερα για τοποθετησει τη σκαλα του.Εκπληκτος ειδε μολις μετακινησε την ζαρντινιερα ,οτι απο πισω της εκρυβε μια σκαλα αμρμαρινη που χανοταν κατω απο το κτιριο!!Ρωτησε ενα χωροφυλακα που ηταν διπλα του τι ηταν αυτη η σκαλα και ο χωροφυλακας του απαντησε αδιαφορα: ''Α! Δεν ειναι τιποτα ,ειναι μια στοα που βγαινει στην Καστελα!!''Αυτα ολα ειναι επιβεβαιωμενες μαρτυριες,αλλα ''καποιοι'' φροντιζουν να ξεχνιωνται σιγα - σιγα...Επισης στην εγκυκλοπαιδεια του Ηλιου,εκδοση του 1950,αναφερεται οτι κατα τις ερευνες που εγιναν κατα τα ετη του 1868 και 1897 στη σπηλια της Αρετουσας ''δεν εξακριβωθη εις ποιον μερος οδηγει το ορυγμα τουτο''! Αυτο το ''δεν εξακριβωθη'' ακουγεται λιγο περιεργο δειχνει η οτι δεν συνεχισαν την ερευνα μεχρι το τελος της διαδρομης η οτι οι διαδρομες ηταν τοσο δαιδαλωδιες που ουτε οι ιδιοι δεν ηξεραν που βρισκονταν.Εγω προσωπικα πιστευω το δευτερο.Εκτος και αν βρηκαν που οδηγει το ορυγμα αυτο οπως και το ονομαζουν,αλλα δεν επρεπε να ανακοινωσουν λεπτομερεις σχετικα με το τι ανακαλυψαν .Δεν θα ηταν η πρωτη φορα αλλωστε και δυστυχως η τελευταια που γινεται αυτο...Φυσικα στις σημερινες εγκυκλοπαιδειες αυτη η πληροφορια εχει εξαφανιστει...Οι περισσοτεροι ,σιγουρα καποια στιγμη εχουμε κανει μια βολτα στο γνωστο Πασαλιμανι .Αυτο που πρεπει να θυμαστε στην επομενη βολτα σας εκει ειναι οτι κατω απο τα ποδια σας βρισκεται ενα αλλο κρυφο ,Πασαλιμανι ,μονο για να το δειτε πρεπει καποιος να σας ανοιξει την καγκελοπορτα που κλειδωμενη και αυτη ,κραταει μακρια τους περιεργους... Μια προσβαση ομως εκτος απο την πορτα που ανεφερα πριν ,υπαρχει και σε ενα αλλο σημειο.Το σημειο αυτο ειναι το κτιριο του παλιου Γαλλικου Ινστιτουτου ,στη γωνια Ακτης Μουτσοπουλου και 2ας Μεραρχιας,που στο υπογειο του φιλοξενει μια προσβαση για τα ενδοτερα!! (το πως δεν το γνωριζω ειναι μια αλλη ιστορια) Πως γινεται τωρα καθε φορα στα ''ενδιαφεροντα'' σημεια να ξεφυτρωνουν οι Γαλλοι η κατι που εχει σχεση με αυτους,αυτο δεν το καταλαβαινω (ας μας το πουν οι ιδιοι καποτε να το μαθουμε και εμεις) Το ενδιαφερον ειναι ομως οτι υπαρχει η διασταυρωμενη πληροφορια οτι και αλλα παλια αρχοντικα επικοινωνουν μεταξυ τους μεσω υπογειων στοων με εξοδο το Πασαλιμανι. Εδω θα ηθελα να προσθεσω μια αλλη πληροφορια , η οποια επαληθευτηκε λιγο καιρο αργοτερα απο ενα τελειως διαφορετικο ατομο,που δειχνει ,σε εμενα ,τουλαχιστον ,οτι κατι το αληθινο υπαρχει γυρω απο αυτο που θα σας πω. Δυο Φιλοι που εψαχναν και αυτοι στην περιοχη να βρουν προσβαση στις υπογειες στοες στο Πασαλιμανι ,κατεφεραν να εισχωρησουν τελικα στα ενδοτερα και ειδαν κατι εκει κατω που τους εκανε να φυγουν εντρομοι!!!Δεν εμαθα ποτε τι ηταν αυτο,ποτε δεν το ειπαν σε κανενα...Η δευτερη πληροφορια που εμαθα ηρθε απο ενα αλλο ατομο,που παλι μιλουσε για καποιους που ψαχνοντας βρεθηκανε σε ενα ''υπογειο αρχαιο ιερο'' και συνεβη κατι που τους ετρεψε σε ατακτη φυγη!!Εδω θα πρεπει να προσθεσουμε την μαρτυρια του εκδοτη του Τριτου Ματιου Π.Βουδουρη ,που αναφερομενος στα λεγομενα Πειραιωτη επιστημονα και φιλου του περιοδικου περι υπαρξης ενος αρχαιου υπογειου ναου,μιλα για μια ''αγρια '' προστασια του χωρου..ο Πειραιωτης φιλος μας ,δεν ηθελε να δημοσιευτει τιποτα περισσοτερο,τουλαχιστον μεχρι να υπαρξουν καποιες ορισμενες προυποθεσεις... Αυτα ολα δειχνουν οτι τα πραγματα ειναι πιο σοβαρα απο οτι πιστευα...Περιεργες ιστοριες που δυσκολα μορει κανεις να επαληθευσει αν δεν εχει ζησει ο ιδιος την εμπειρια..αλλα νομιζω οτι ολα αυτα αποτελουν τα κομματια ενος παζλ που οταν συγκεντρωνονται αρχιζει και σχηματιζεται μια εικονα.Τελειωνοντας σχετικα με το Πασαλιμανι ,θα ηθελα α μιλησω και για το ναο του Σωτηρος Διος που βρεθηκε στην περιοχη (απο εκει πηρε το ονομα της η οδος).Μεσα στα υπογεια του βρεθηκαν τοποθετημενα το ενα διπλα στο αλλο δυο εκπληκτικα αγαλματα ,το ενα της Αθηνας και το δευτερο μιας Κορης,οπως ονομαστηκε .Ειπωθηκε οτι τα αγαλματα εκρυψαν με μεγαλη προσοχη (αυτο φανηκε απο τον τροπο που ηταν τοποθετημενα) οι πιστοι της παλαιας θρησκειας για να γλιτωσουν απο τους Χριστιανους κατα τη μια αποψη η για να μην κλαπουν απο τους ξενους επιδρομεις .Στο σχετικο βιβλιαρακι που βρηκα αυτα τη στοιχεια που οι εργατες βγαζουν τα αγαλματα απο τη κρυπτη τους.Θα ηταν παραλειψη βεβαια να μην αναφερθουμε και στο μηστυριωδες Σηρραγειον (σπηλια του Παρασκευα) οπως εχει επικρατησει να λεγεται σημερα .Προκειται για τη σπηλια που βρισκεται στην πλαζ ''Βοτσαλακια'' και μεσα απο την οποια ξεκινα μ ια στοα που λιγο μετα την εχουν μπαζωσει.Δεν διαλεξα τυχαια τη λεξη μυστηριωδες.Ακομη δεν εχει εξακριβωθει τι ακριβως ηταν η σπηλια αυτη...Υπαρχει μια αποψη που αναφερει οτι ηταν Βαλανειο δηλαδη λουτρα..Μεσα ομως στην σπηλια εχει βρεθει και ενας πωρινος βωμος με την επιγραφη ''Απολλωνος αποτροπαιου'' που δειχνει οτι υπηρχε ιερο.Το ιερο αυτο αποδιδεται στον ηρωα Σηραγγον, απο το ονομα του οποιου προηλθε και η λεξη Σηραγγειον.Θα συμφωνησετε και εσεις φυσικα οτι το ονομα ειναι...αποκαλυπτικοτατο για τον χωρο.Δυο φωτογραφιες απο το κυκλικο δωματιο που υπαρχει εντος. Επισης μεσα στη σπηλια αυτη υπαρχουν δυο παναρχαιοι ταφοι καθως και ενα κυκλικο δωματιο με κατι περιεργες εσοχες που ειναι αγνωστο τι ακριβως εξυπηρετουσαν .Υπηρχαν ,οπως αναφερεται ,ακομη και ψηφιδωτα που το ενα απεικονιζε την ''Σκυλλαν'' και το αλλο ενα νεο επι τεθριππου αρματος, οποιος εικαζεται οι ηταν ο ηρωας Σηραγγος ,καθως και ενα μωσαικο.Σημερα βεβαια δε σωζεται τιποτα απο αυτα και η σπηλια εχει μετατραπει σε ενα αθλιο και βρωμερο σκουπιδοτοτπο που κατα καιρους φιλοξενει κατι περιεργους τυπους που βρισκουν εκει καταφυγιο.Οταν επισκεφθηκα τη σπηλια υπηρχαν μερικα στοιχεια που με προβληματισαν στο αν ο χωρος αυτος ηταν απλα και μονο λουτρο...Κατ'αρχην η υπαρξη ταφων μεσα σε λουτρα δεν ξερω αν συνηθιζοταν η αν εχουμε αλλο τετοιο παραδειγμα,αλλα αυτο που δεν δενει καθολου με την αποψη περι λουτρων κατα την προσωπικη μου γνωμη παντα ειναι η υπαρξη της στοας η οποια δεν διαθετει κανενος ειδους επιχρισμα ,ωστε να ειναι στεγανη και αρα δεν θα μπορουσε να τροφοδοτει τα λουτρα με νερο.Αυτο αποδεικνευται ευκολα οταν την επισκεφθει κανεις ,οπου θα δει επισης οτι η στοα δεν καταληγει μπροστα σε ενα πηγαδι η μια δεξαμενη οποτε αν ηταν για να φενρει νερο στα λουτρα,αυτο δεν θα ειχε που να πει.Εχω δει στοες υδραγωγειων και εχω μια εικονα για το πως ειναι ,οπως για παραδειγμα η στοα στον λοφο του Φιλοπαππου,που εχει επιχρισμα ακομα και οστα σημεια που δεν περνουσε το νερο για ακομη καλυτερη στεγανοποιηση. Οπως επισης ,οχι πολυ μακρια απο εκει που βρισκομουν στις παναρχαιες στοες των Μινυων , στο λοφο της Μουνιχιας ,βλεπει κανεις το επιχρισμα που ειχαν για να ειναι στεγανες και διακρινεται ολοκαθαρα και στις φωτογραφιες.Θυμαμαι οταν ειχα μπει σε εκεινεις τις στοες ,ποσο εντυπωση μου ειχε κανει η κατασκευη τους και η τεχνοτροποια τους.Αν και ειχαν περασει χιλιαδες χρονια απο την κατασκευη τους βρισκονταν ακομη σε αριστη κατασταση.Το επιχρισμα με το οποιο τις ειχαν στεγανοποιησει ξεπερνα σε αποδοση ακομα και τα συγχρονα στεγαωντικα και μαλιστα εδω εχουμε να κανουμε με ενα υλικο που αντεξε πανω απο 3000 χρονια...Και αυτο δεν ειναι δικια μου αποψη ..εχουν γινει σχετικες εργασιες και μελετες στο Λαυριο με τις εκει δεξαμενες που αποδεικνυουν αντιστοιχη στεγανοτητα. Τη μεγαλυτερη εντυπωση μου εκανε εκεινη η ολοστρογγυλη πετρα που βρηκα μεσα ,καθως και ενα κομματι απο μια μαρμαρινη αρχαια κολωνα.Δεν θα ηταν υπερβολη να πω εδω οτι θεωρω αυτες τις υπογειες κατασκευες εξισου σπουδαιες με τις κατασκευες στην επιφανεια,που μερος απο αυτα που ξερω οτι υπαρχουν και μαλιστα σε πιο μεγαλο βαθος απο αυτο που ηδη ημουν .Ισως καποια μερα να ανοιγουν για ολους αυτες οι διπλοκλειδωμενες και αμπαρωμενες πορτες που ειχα μπροστα μου και επιτελους να δουμε και εμεις τι υπαρχει πισω τους και απο κατω μας... Σε λιγο ημουν παλι στην επιφανεια.Λιγο πριν βγω εριξα μια ματια για να ειμαι σιγουρος οτι ολα γυρω απο την εισοδο ηταν ενταξει..Αφου τοποθετησα προσκετικα το καλυμμα στη θεση του,πηρα τον δρομο της επιστροφης.Σημερα ητα ν μια καλη μερα απο ερευνητικη αποψη !Αυτο που σκεφτομουν εκεινη τη στιγμη ηταν οτι ισως η Αρετουσα μετα απο τοσες χιλιαδες χρονια να συνεχιζει να συναντα τον αγαπημενο της Ερωτοκριτο στην Αθηνα ,περπατωντα μεσα απο την σκοτεινη στοα της στα εγκατα του Πειραια Θα ηθελα να ευχαριστησω απο καρδιας του υπευθυνους του Τριτου Ματιου που αμεσα βρηκαν το παλαιο αυτο τευχος.Αλλωστε εχουν περασει 10 χρονια απο τοτε που εκδοθηκε. Μακαρι να μπορεσουμε καποτε να μαθουμε ακομα περισσοτερα για το τι υπαρχει απο κατω μας..